جشاء از دیدگاه طب سنتی ایران

سابقه و هدف: گاهی تعداد آروغ یا به اصطلاح «belching»، تا حدی زیاد است که موجب افت فعالیت‌های اجتماعی روزانه وکیفیت زندگی افراد می‌شود. با توجه به ناموفق بودن طب مدرن در شناسایی انواع و علل آروغ که منجر به شکست درمان آن در بسیاری از موارد شده است؛ لازم است از روش‌های طبی مکمل استفاده شود. به نظر می‌رسد ریشه‌یابی این واژه، انواع و اسباب آن در منابع طب سنتی بتواند در بالین به درمان آن کمک کند. مواد و روش‌ها: این مطالعه، یک پژوهش کتابخانه‌ای است که با جستجوی کلیدواژه «eructation» و «belching» در pubmed و فرهنگ لغات و یافتن معادل آن‌ یعنی «جشاء» و «آروغ» در متون اصلی طب سنتی ایران؛ از قرن سوم تا چهاردهم (شامل: الحاوی، کامل الصناعه الطبیه، قانون فی الطب، ذخیره خوارزمشاهی، طب اکبری و شرح الاسباب والعلامات) با استفاده از نرم افزار کتابخانه جامع طب نور انجام شده است. یافته‌ها: همه‌ی منابع فوق به سه ویژگی در تعریف جشاء اشاره کرده‌اند: جشاء از جنس باد است، در معده تولید می‌گردد و از راه دهان دفع می‌شود. جشاء به دو دسته طبیعی و ناطبیعی تقسیم بندی شده است. نوع غیر طبیعی جشاء بر اساس بو به انواع ترش، بدبو، با بوی غذا طبقه بندی می‌شود. اسباب جشاء دو نوع داخلی و خارجی دارد. بیماری‌های خود معده و بیماری سایر اعضای بدن مانند طحال، روده و مغز جزو اسباب داخلی به حساب می‌آیند. عوامل خارج از بدن انسان نیز به سبک زندگی، نوع غذا و نحوه خوردن آن مربوط می‌شود. نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعریف و مکانیسم «belching» شباهت زیادی به «جشاء» دارد. با وجود تدوین معیارهای رم چهار، هنوز در طبقه‌بندی و درمان آروغ کاستی‌هایی وجود دارد. بی‌توجهی به نقش بعضی عوامل ایجاد کننده و همچنین بوی آروغ از این موارد‌ند. به نظر می‌رسد با کمک گرفتن از دیدگاه طب سنتی بتوان سیر درمان را تا حد زیادی بهبود بخشید. کلیدواژه‌ها: جشاء، آروغ، طب سنتی ایران.